بر درگاه پیر همدان - تا بینهایت

نویسنده: فرزاد سپهر

عکاس: بهرام میرزا عابدینی

راهنمای زیارت امامزاده یحیی (علیه السلام) در همدان

تناسب درهای مشبک چوبی و تاق های آجری گرداگرد بنا، اولین چیزی است که در مجموعه زیبای امامزاده یحیی (علیه السلام) به چشم تان می آید؛ یکی از قدیمی ترین بناهای تاریخی شهر همدان که قدمتش دست کم تا دوره ایلخانی به عقب می رود و یکی از دنج ترین محلات عمومی شهر که قرن هاست اهالی محله امامزاده یحیی (علیه السلام) همدان را دور هم جمع می نماید. بنای امامزاده از معدود آثار به جای مانده از دوره صفویه در همدان است. اما براساس شناسنامه فنی بنا، قدمت بخش هایی از بنا به دوره ایلخانی و تیموری هم بر می گردد. ساختمان بقعه از آثار قرن هشتم تا دهم هجری است که رواق آن در دوره صفویه بر اطراف افزوده شده. در عصر قاجار هم اتاق ها، تاق نماها و غرفه های پشت رواق به صحن الحاق شده اند تا بنا زیباتر شده و بر استحکام آن افزوده گردد. رواق چهارتاقی زیرگنبد، آینه کاری، تاق ها و آجرکاری بسیار زیبا و کتیبه های گچی گرداگرد امامزاده در وسط حیاطی واقع شده است که بودن در آن را به تجربه ای به یادماندنی تبدیل می نماید.

نسب نامه

از نسل امام دوم

طبق باور مردم نسب امامزاده یحیی (علیه السلام) با هشت واسطه به امام حسن مجتبی (علیه السلام) می رسد. کارشناسان اداره اوقاف شهر همدان هم این موضوع را تایید می نمایند.

چطور برسیم؟

نزدیکی های بوعلی

در همدان، بعد از میدان آرامگاه بوعلی، وارد بلوار شهید مدنی شوید. پیش از رسیدن به چهارراه تختی در سمت چپ، بنای امامزاده را با سردری امروزی و نوشته ای بزرگ خواهید دید. از میدان آرامگاه بوعلی تا امامزاده راستاطولانی نیست و می توان پیاده در سمت چپ بلوار قدم زد و پس از تقریباً 10 دقیقه پیاده روی به مقصد می رسید.

چه می بینیم؟

یک اثر تماشایی

بنای امامزاده پلانی مستطیل شکل و دو طبقه است و در هر ضلع آن ایوانی کشیده شده که با یک ورودی قوس دار به داخل بقعه راه می یابد.

ورودی اصلی در ایوان غربی واقع شده است، آینه کاری شده و در آن اشعاری از محتشم کاشانی و ذکر نام پنج تن و تاریخ 1306 به چشم می خورد.

ورودی:

در ورودی فعلی امامزاده از بلوار شهید مدنی است. پیش از این امامزاده چهار در داشت و این درها حیاط امامزاده را به کوچه های مجاور وصل می کرد، اما امروز برای کنترل بیشتر، امامزاده همین یک در را دارد. البته این درهای چوبی با کلون های زیبای شان فعلاً سرجای شان هستند. در پشتی امامزاده به محوطه آقاجانی بیک باز می شد. بافت شهری همدان، دارای محوطه هایی به عنوان مراکز تجمع مردم با دکان هایی مثل نانوایی، قصابی، بزازی و مسجد بوده که در اصطلاح چمن گفته می شده. بعضی از این چمن ها هنوز به عنوان مراکز مردمی فعال هستند. چمن آقاجانی بیک و محوطه امامزاده یحیی (علیه السلام) از آن جمله است. اگر راستا کوچه کناری و محوطه تقریباً باز آقاجانی بیک را ادامه دهید به در پشتی امامزاده می رسید. اینجا می توان درب چوبی بزرگی را دید که با دو زنجیر به شکل مورب، حمایل شده، اما متأسفانه بسته است. این در پیش از این، ورودی اصلی امامزاده بوده. پیش ورودی امامزاده و دو ستون آجری دو طرف در و کتیبه ای گچی بالای سر در به علت کوتاهی و بی توجهی از بین رفته است.

نمای بیرونی:

بقعه امامزاده در وسط حیاط واقع شده است و پس از گذر از ورودی که سکوهای زیبای در کنارش واقع شده است، باید از پله ها پایین بروید. بقعه ای روبه روی شماست که درهای پنجره ای شکلی آن را احاطه نموده اند. برای ورود باید راستا روبه رو را ادامه دهید و از زیر تاق زیبای آجری که بگذرید. در چهارگوشه بیرونی بنا، راه پله هایی برای دسترسی به حجره های طبقه دوم و پشت بام وجود دارد.

نمای داخلی

فضای داخلی دور تا دور مدفن امامزاده با چند پله به سمت بالا از کف ورودی جدا می گردد؛ یعنی بقعه چند پله پایین تر و در مرکز بنا واقع شده است. فضای بالا سربقعه فلزی امامزاده به شکل زیبایی آینه کاری شده است. رواق زیرگنبد به شکل چارتاقی است. راهروها یا رواق های مسقف آجری هم سطح با ورودی بقعه قرار گرفته اند. در داخل ضریح صندوقی به طول 174 سانتی متر قرار گرفته و در دو سوی صندوق، منبت کاری های زیبایی اجرا شده که به قرن های هشتم و نهم هجری مربوط است.

منبع مقاله : نشریه سرزمین من، شماره 70.

/ج

منبع: راسخون