مراقب آسیب های روانی کرونا باشیم - تا بینهایت

دکتر عبدالرضا حق پرور در گفت وگو با خبرنگاران ضمن تاکید بر ضرورت کنترل مبادی ورودی ذهن مطرح نمود: شاید بتوان گفت از اهم مواردی که در حوزه بهداشت و سلامت روان بایست مد نظر باشد این است که واقع بین باشیم و شایعه گریز. فضای مجازی و حقیقی متاثر از مجازی، و یا گاهی اوقات حقیقی صرف، بدون در نظر دریافت میزان وثوق و منبع اخبار و اطلاعاتی که در آن جا به جا می گردد، قابل اعتماد نیستند؛ آن هم در دنیای امروز که به عمد و سهو، روح و روان انسان ها مورد دستکاری قرار داده می گردد بدون در نظر دریافت این که ممکن است چه عواقب وخیمی در انتظار انسان باشد.

کرونا انسان ها را هشیارتر کرد

وی شرح داد: کرونا ویروس آمد و ما انسان ها را هشیارتر کرد، نسبت به رعایت بهداشت و اهمیت دادن به حوزه سلامت. باعث شد تا ما آدم ها بیشتر مراقبت کنیم و با رعایت اصول بهداشتی مانع آن شویم تا ویروس وارد بدن ما گردد. چرا که دیدیم و شنیدیم که اگر ویروس وارد بدن گردد به شدت آسیب زا بوده و حتی ممکن است ما را از پا در بیاورد و به مرگ منجر گردد.

این روانشناس بالینی توضیح داد: همانطور که می دانیم و می دانید، ابعاد روانی این موضوع بسیار گسترده و قابل توجه است. خواهشی که از هموطنان عزیز دارم این است که در این شرایط به طور جدی مراقب سلامت روان و جسم خود و عزیزانتان باشید. همانطور که از دست ها، چشم ها، بینی و دهان (یا به طور کلی محدوده T صورت) به نحو مختلف مراقبت می کنیم تا ویروس وارد بدن ما نگردد، باید از دریچه ها و مبادی ورودی ذهن نیز مراقبت کنیم تا ویروس های ویرانگر و آسیب زای روانی وارد ذهن ما نشوند.

ویروس های ویرانگر ذهن چه چیزهایی می توانند باشند؟

حق پرور اضافه نمود: افکار منفی و مخرب. بله؛ باید با جدیت و هوشمندانه جلوی افکار منفی را گرفت. چرا که این افکار به شدت آسیب زا هستند و چه بسا آسیب های ناشی از آنها بسیار وسیع تر و عمیق تر از آسیب های جسمانی باشد.

این روانشناس اعلام کرد: یکی از پایه ها و ارکان مهم افکار منفی، اخبار منفی است. اخباری که چه موثق و چه غیر موثق (که اغلب اخبار این روزها و به ویژه در خصوص این ویروس، از منابع غیر رسمی و غیر قابل قبول هستند) می توانند برای این روزها و این شرایط ما مضر باشند. گاهی لزومی ندارد که ما همه اخبار را در خصوص حوادث تلخ و بیماری ها و مرگ و میر انسان ها بدانیم و به طور مداوم پیگیری نموده و یا جابجا کنیم.

وی اضافه نمود: همین الان تعداد زیادی بیماری خطرناک و یا مسائل دیگری غیر از بیماری ها وجود دارند که سلامت انسان را به خطر می اندازند؛ اما آیا ما باید همه این موارد را با جدیت تمام پیگیری و رصد کنیم و اخبار و شایعات مربوط به آنها را به صورت لحظه ای و فراگیر منتشر کنیم؟ اگر این کار را بکنیم قطعا مرتکب اشتباه بسیار عظیم و وحشتناکی شده ایم که ضربات جبران ناپذیری به سلامت جامعه وارد خواهد نمود. پس می بایست با کنترل مبادی ورودی ذهن (مثل مبادی ورودی جسم) ابعاد روانی و ذهنی کرونا را در نظر داشته باشیم.

عبدالرضا حق پرور با بیان اینکه یکی از راهکارهای عملیاتی مقابله با افکار منفی، پیگیری نکردن این اخبار است، تاکید نمود: سعی کنیم حتی الامکان رصد اخبار مربوط به کرونا را به حداقل ممکن برسانیم. به مدت دو تا سه هفته شنیدن یا جا به جا کردن هر گونه خبر مربوط به کرونا را ممنوع نموده و مقدار مورد احتیاج اخبار را نیز از منابع خبری مطمئن و موثق دنبال کنیم.

این کارشناس ادامه داد: نکته بسیار مهم دیگر رفتن به دنبال بعد معنا و معنویت است. همه انسان ها، چه بیمار و چه غیربیمار، احتیاجمند ارتقای این بُعد وجودی خود هستند. معنویت می تواند پشتوانه ای برای معنا بخشیدن به رنج ها و سازگار شدن با بحران ها باشد. برای هر فرد، بالاترین معجزه در زندگی اش می تواند در حوزه معنوی رخ دهد. در شرایط سخت و بحرانی، بهترین پشتوانه و امن ترین تکیه گاه، خالق کل و گرداننده امور و تدبیر کننده هستی است. همه ما این را باور داریم و قبول داریم که خالق و مدبر کلی هست که گرداننده همه چیز است و همه امور در دایره تدبیر اوست. لذا در این شرایط برای هر فردی، عبادت، دعا و توسل بهترین راه امیدواری و نجات است.

وی با اشاره به اهمیت و نقش امید مطرح نمود: نکته حائز اهمیت دیگر، مبحث امید و امیدواری است. امید یعنی جستجوی فردای بهتر و در انتظار پیروزیت و آینده بهتر بودن. امیدواری یعنی اعتقاد به آن که هدف هر چه باشد، هم اراده دستیابی به آن را داریم و هم راه رسیدن به آن مقابل ما گگردده است. در فرض متصور نبودن آینده بهتر، شما هرگز حرکتی برای رسیدن به نتیجه نخواهید داشت. زمانی که انتظار دارید در آینده فرزند صالحی را به جامعه تحویل دهید، یعنی امید دارید که این فرزند را پرورش می دهید. وقتی درختی که 5-6 سال ثمر دادن آن طول می کشد می کارید، یعنی امید دارید در آینده از ثمر آن استفاده کنید. لذا با ترسیم و تصویر آینده پیروز است که امروز اقدامی را انجام می دهید و این امید باید در برنامه روزانه شما گنجانده گردد.

این روانشناس اظهار کرد: برای تحقق امید و امیدواری در زندگی بایستی ابتدا اهداف مناسبی تعریف نموده، سپس راهکارهای قابل اجرا برای رسیدن به آنها معین نموده و نهایتا برای رسیدن به آن اهداف و اجرایی کردن آن راهکارها اقدام نمایید. منظور از هدف کارهایی است که می خواهید انجام دهید و یا موقعیت هایی که می خواهید به آنها دست یابید. این کارها و موقعیت ها می توانند به هر چیزی اشاره داشته باشند.

حق پرور مطرح نمود: یکی از روش های هدفگذاری، معین اهداف به شیوه SMART است. SMART در واقع مخفف کلماتی است که در هدفگذاری برای ما مهم است و اگر هدفگذاری را به آن شیوه داشته باشیم، احتمال توفیق بیشتری وجود خواهد داشت. بر این اساس هدف باید:

1- خاص و تعیین باشد، یعنی دقیقا با تمام جزییات بدانیم به چه چیزی می خواهیم برسیم.

2- قابل اندازه گیری باشد.

3- دست یافتنی باشد.

4- واقع گرایانه باشد.

5- و نهایتا در یک محدوده زمانی تعیین تعریف شده باشد.

از خودگویی منفی به سمت خودگویی مثبت حرکت کنید

او با اشاره به انگیزش و انرژی روانی است که آن را قدرت اراده روانی نامید، اضافه نمود: یکی از مهم ترین عوامل در قدرت اراده روانی خودگویی است (یعنی صحبتهای درونی ما)، خودگویی ضرورتا نباید حرفی باشد که به خودمان می گوییم، ممکن است تنها تصویری باشد که در ذهن داریم، اما در بسیاری از مواقع خودگویی شامل الفاظی است که وقتی با خودمان سخن می گوییم، از آنها استفاده می کنیم. الفاظی که به خود می گوییم در عقاید و رفتارمان بسیار معین کننده هستند. اگر به خود بگویید که شما فرد توانمندی نیستید و نمی توانید کاری را انجام دهید، احتمال اینکه کارهای جدیدی را انجام دهید کم می گردد. در صورتی که اگر به خود بگویید که شما فردی لایق و پیروز هستید، احتمال اینکه کارهای جدیدی را انجام دهید و یا راههای جدیدی برای رسیدن به اهداف خود ترسیم نموده و به پیروزیت هایی در این راستا دست یابید بیشتر می گردد.

این روانشناس بالینی تاکید نمود: خود گویی تنها درباره خودتان نیست، بلکه می تواند افکاری درباره دیگران یا دنیای اطراف شما باشد، خودگویی منفی می تواند درباره سختی و خسته کنندگی چیزی باشد که قرار است به آن برسید. سعی کنید با استفاده از الگوهای مناسب آغاز به جایگزینی الگوهای خودگویی منفی تان کنید و از خودگویی منفی به سمت خودگویی مثبت حرکت کنید. طبیعتا در ابتدا نمی توانید خودگویی جدیدتان را باور کنید اما نگران نشوید چرا که ممکن است مدت زیادی را صرف ساختن الگوهای فعلی نموده باشید و لذا برای تغییر آنها به زمان احتیاج دارید.

به خود پیغام های مثبت بدهید

عبدالرضا حق پرور شرح داد: ابتدا یک شرایط خاص را در نظر بگیرید و به طور یکنواخت پیغامی را که به خود می دهید به صورت متفاوتی برای خود ارسال کنید مثلا به جای اینکه بگویید نمی توانم این کار را انجام دهم بگویید فکر می کنم بتوانم این کار را انجام دهم. در مواجهه با سختی ها واقع گرا باشید، اعتراف کنید که در تعقیب اهدافتان با موانع سختی روبرو شده اید اما همچنان به خود پیغام های مثبت بدهید. توجه خاصی به شرایطی که در آنها خلاف آنچه می خواهید پیش می آید و همچنین شرایط تعقیب اهدافتان داشته باشید.

وی گفت: شرایط را بر حسب توانایی هایتان از نو تعریف کنید. سعی کنید ملزومات شرایط را صادقانه ببینید. فهرستی از توانایی هایتان تهیه نموده و نگاهی واقع گرایانه به آن بیاندازید. توانایی هایی که برای رسیدن به اهدافتان به آنها احتیاج دارید را طبقه بندی کنید. اگر یکی از توانایی های لازم را نداشتید باز هم نگران نباشید و هدف جدیدی را برای دستیابی به آن توانایی در نظر بگیرید.

این روانشناس با اشاره به افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس توضیح داد: موضوع بعدی که در همه شئون زندگی بایستی در صدد افزایش و ارتقای آنها باشیم اعتماد به نفس است. همچنین تفکر مثبت و مثبت اندیشی.