موسس اولین آژانس مسافرتی در ایران درگذشت - تا بینهایت

سید ابوالقاسم مهاجری، در گفت وگویی که با مجله صنعت و توریسم انجام داده بود، ماجرای تاسیس نخستین آژانس مسافرتی ایران را این گونه توضیح می دهد:

از سال 1321 به عنوان حسابدار یک شرکت تجاری به نام حاج شیخ فیض مجد و پسران شروع به کار کردم. شرکت حاج شیخ فیض مجد و پسران در شهر زاهدان با اجازه وزارت خواربار (در دهه 20 وزارت خواربار در ایران وجود داشت) به ارتش اشغالگر انگلیس گندم می فروخت و اینجانب به عنوان حسابدار، سروکارم با افسران هندی بود. در سال های 21 تا 23 نزد یکی از کارکنان بانک شاهنشاهی که در کلکته هندوستان درس خوانده بود به یادگیری زبان انگلیسی پرداختم که به دلیل سابقه کاری ام بسیار پیروز بودم و می توانستم متون انگلیسی را بخوانم و به آسانی بفهمم و صحبت کنم.

در آن دوران نشریات و مجلات انگلیسی زبان از هندوستان به دستم می رسید. در آن ها تبلیغات تورهای مسافرتی شرکتی به نام Thomas Cook دهلی به چشم می خورد که بسیار برای من جالب بود؛ اما نمی دانستم آژانس مسافرتی چیست و ماهیت کارش چگونه است. در اوایل سال 1324 از یکی از افسران هندی همکارم در این مورد اطلاعاتی کسب کردم و با آدرسی که در آگهی درج شده بود مکاتبه کردم و از این راه اطلاعاتم به تدریج زیاد شد.

در همان سال همان افسر هندی که متوجه علاقه من به این کار شده بود، گفت تو که به این کار علاقه داری بیا تا نمایندگی فروش بلیط راه آهن هندوستان را که هفته ای دوبار بین کویته و زاهدان رفت و آمد داشت و مسافر و بار حمل می کرد برایت بگیرم. در آبان ماه 1324 مرا به رییس راه آهن آنجا معرفی کرد و من اطلاعات زیادی را از ایشان به دست آوردم.

اول دی ماه 1324 رییس راه آهن در زاهدان به من گفت دفتر راه آهن در دهلی نو نسبت به واگذاری نمایندگی به تو موافقت نموده، در حالی که من تا آن تاریخ از جریان کار بی اطلاع بودم و دراین باره درخواستی هم ننموده بودم، از این پیشامد بسیار متعجب شدم و در ابتدا به دلیل این که در جایی مشغول به کار بودم، تصمیم گرفتم با مدیر شرکت مشورت کنم شاید که ایشان با این کار مخالفت داشته باشند.

فردای آن روز بعد از مراجعه به دفتر مدیر شرکت، قبل از شروع هر مکالمه ای ایشان نمایندگی راه آهن را به من تبریک گفت و گفتند چنانچه به یاری اقتصادی احتیاج است، همراهی می کنیم. همان روز عصر دفتری جنب مسجد اصلی شهر اجاره نموده و با همکاری برادرم محمد مهاجری و کارمند هندی زبان آن دفتر را افتتاح کردیم. این شروع بعدا پایه گذار آژانس شد.

مرحوم مهاجری با اشاره به تاریخ شروع به کار آژانس مسافرتی در 11 دی ماه 1324، داستان امتیاز فروش بلیط هواپیما در آژانس مسافرتی را این گونه روایت می نماید:

در اردیبهشت ماه سال 1323 خبر شروع فعالیت و پرواز هواپیمایی ایران در روزنامه ها به چاپ رسید. این شرکت (ایران ایر) در آن سال توسط عده ای از بازرگانان و اشخاص سرشناس آن روز که غالبا سیاستمداران معروف و سرمایه داران بنام بودند پایه گذاری شده بود.

شرکت هواپیمایی ایران در بدو امر هفت یا هشت فروند هواپیمای داکوتا DC3 را که باقی مانده از جنگ دوم جهانی بود از شرکت TWA آمریکا خریداری نموده بود. در این زمان من از آقای مهدی ارباب یزدی که نماینده مجلس شورای ملی از زاهدان بود، تقاضا کردم به مدیران شرکت هواپیمایی ایران توصیه لازم را نموده تا نمایندگی هواپیمایی ایران در زاهدان را که قرار بود هفته ای یک پرواز داشته باشد به ما واگذار نمایند.

توصیه ایشان موثر افتاد. به زاهدان برگشتم تا فعالیت در این حرفه نو را شروع کنم. در آن موقع فرودگاه زاهدان دارای باند بسیار خوبی باقی مانده از جنگ جهانی دوم، ولی فاقد تجهیزات ساختمانی بود، یعنی در واقع بیابانی بود که هفته ای یک پرواز مشهد - زاهدان در آن انجام می شد.

در اثر کمبود امکانات، مسائل زیادی وجود داشت. در آن موقع شایع شده بود که نمایندگی شرکت هواپیمایی ایران قراردادش را با نمایندگی آبادان فسخ نموده و در پی یافتن نماینده مطمئن است. فورا خودم را به تهران رساندم و با مراجعه به هواپیمایی ایران و مذاکره طولانی پیروز به کسب نمایندگی آبادان شدم.

زنده یاد سید ابوالقاسم مهاجری با اشاره فراهم آوردن امکان ورود توریستان خارجی در سال 1337، عنوان نموده بود که اولین گروه خارجی او 6 نفر بودند؛ اما تا 10 سال بعد، جمعیت این توریستان به 30 هزار نفر رسید. وی همچنین در سال 1342، اجرای تور در خارج از کشور را شروع کرد. بنا بر گفته وی، اولین تور خارجی به کشور مصر با حدود پنج نفر توریست ایرانی برگزار گردید.